Advertising on the Telegram channel «ከፍልስፍና ዓለም™»

አስተሳሰባዊ ሃቀኝነት(intellectual honesty)

አስተሳሰባዊ ሃቀኝነት የሰዉ ልጅ ሊላበሰዉ ከሚገባቸዉ እሴቶች በጣም ወሳኙ እና መሰረታዊዉ ነገር ነዉ። ያለ እሱ ፍልስፍና እሽክርክሪት ናት፣ሳይንስ ሂደት አይኖረዉም፣እዉቀትም አይጎለብትም በዚህም ግላዊ እይታዋች፣እሳቤዎች እና ሳይኮሎጂያዊ አድልዎች በሞሉባት አለም ከ እዉነታዉ ጋር ሃቀኝነት ላይ የተመሰረት ግንኙነት መፍጠር ብቸኛዉ የነገሮችን ትክክለኛ ገፅ መረጃ መንገድ ነዉ።

የአስተሳሰብ ሃቀኝነት ምንነቶች

የአስተሳሰብ ሃቀኝነት መገለጫዎቹ

* የማያዉቁትን ነገር እንደማያዉቁ መቀበል

* ከህልም እንጀራ ወይ ቢሆንልኝ እሳቤ ራስን መግታት

* እምነት እና ቅቡልነትን በ ማስረጃ እና ምክንያት ላይ ማሳደር

* ለምክንያታዊ ወይይቶች ወይ ክርክሮች ሲቀርቡ ሃሳብን ለመቀየር ክፍት መሆን

* ከኢጎ በዘለለ ማስተዋል ላይ መመርኮዝ


በዚህም ላይ የ ኦስርትሪያ-ብሪቲሽ ፊሎሶፈር ካርል ፖፐር ትልቁ የአስተሳሰብ እሴት ልክ መሆን ሳይሆን ስህተት ሲገኝ ለመቀበል ክፍት መሆን ነዉ ይለናል፤ ትችትንም በመጋበዝ ነገሮች እንዲነጥሩ መንገድን መክፈት ይገባናል ይላል።

"Error is not a crime; refusing to correct it is"-Karl popper

ሶቅራጠስ ስለ አስተሳሰብ ሃቀኝነት ሲያወራ "I know that I know nothing" ይለናል በዚህም የእርግጠኝነት ስሜትን ማስወገድ እንደሚገባ እና ያልተቋረጠ ምርመራን እንድናረግ ያበረታታል

አርስቶትል በመቀጠል  እዉነታ ራሱን ከአይምሮ ጋር ሳይሆን አይምሮ እራሱን ከእዉነታ ጋር ማስማማት አለበት በማለት የአስተሳሰባዊ ሃቀኝነት ጠቀሜታን ያስረዳል።

"The least deviation from truth is multiplied later a thousandfold."—Aristotle

ዴካርት "Doubt everything" በማለት ነገሮችን በሃቀኝነት ለማወቅ ከስር መሰረታቸዉ ጀምሮ መጠርጠር እና መመርመር ወሳኝ መሆኑን ይናገራል።

ስፒኖዛ ደሞ የአስተሳሰብ ሃቀኝነትን ከስሜቶቻችን ጥገኝነት ነፃ በመዉጣት ነገሮችን እንደ ምንነታቸዉ መረዳት ነዉ ሲል ይገልፀዋል።

"The more you understand, the less you fear." —Spinoza

ዴቪድ ሂዩም ደሞ የአስተሳሰብ ሃቀኝነትን ለማረጋገጥ ሳይመረመሩ የተቀመጡ ልማዶችን መጋፋጥ ይኖርብናል ሲል ያትታል።ለሂዩም የአስተሳሰብ ሃቀኝነት የአይምሮን ጥግ ከመረዳት ይጀምራል።

ኢማኑኤል ካንት ደሞ ስላወቅነዉ ነገር ከማዉራታችን በፊት እንዴት እንዳወቅነዉ ልናጤነዉ ይገባል ሲል ያነሳል በዚህም ራስን ከመመርመር መጀመር ትልቁ የአስተሳሰብ ሃቀኝነት ነዉ ሲልም ይገልፃል።

ፍሬድሪክ ኒቼ የአስተሳሰብ ሃቀኝነትን እንደ ብርቅዬ ቆራጥነት ይቆጥረዋል ምቹ ያልሆነዉን የተፈጥሮ ሃቅ ያለማፈግፈግ መጋፈጥ ነዉ ሲልም ይናገራል።

"Honesty is the youngest virtue"-Nietzsche

ከሳይኮአናላይስትዎች ደሞ ፍሩድ ራስን ለማታለል የሚያበቁን ብሎም የአስተሳሰብ ሃቀኝነትም እንዳይኖረን የሚያረጉ ድብቅ ገፊ ምክንያቶች ይኖራሉ እነሱንም መጋፈጥ እና ማጤን መፍትሄዎቹ ናቸዉ ይለናል።

ዓበይት ጠቀሜታዎቹ

የሰዉ ልጅ ለራሱ አስተሳሰባዊ ሃቀኝነት የሚኖረዉ ከሆነ

* እራሱን ከመታለል ይታደጋል

* የ ሃሳብ ነፃነቱን ያስጠብቃል

* ለ ዶግማዎች መስዋት አይሆንም

* ግለሰቦች ሆኑ ማህበረሰቦች ስህተታቸዉን እንዲያርሙ ይረዳል

የአስተሳሰብ ሃቀኝነትን ለማረጋገጥ መወሰድ የሚገቡ ነጥቦች

* ለትችት ክፍት መሆን

* አይነኬ እምነት እና እሳቤዎችን አሽቀንጥሮ መጣል

* ራስን በየጊዜዉ መገረብ መመርመር

* ለጥርጣሬዎች ሁሌም ቢሆን ቦታ መስጠት

* በመጠየቅ ዉስጥ መኖር

«እኔና አንቺ»

«ላጽናናሽ አቅሜ እንደሚችለው..
ከሀገር ስትወጪ ቆሜ ላይሽ ነው! »

ከዕለታት አንድ ቀን:-

የሰፈር ድድ ማስጫ ድንጋይ ላይ ተቀምጠን ዓይን ዓይኗን እያየሁ:-


« የሆነ ክፍል ውስጥ በር ተዘግቶብናል እንበል! የምንበላው አለን የምንጠጣው አለን። ከዛ ውጪ ስልክ የለም ቲቪ የለም ኢንተርኔት የለም። ምን ያህል ጊዜ በእዛ ሁኔታ ውስጥ መቆየት እንችላለን? ቀን፣ ሳምንት፣ ወር ወይንስ ዓመት? ይጨንቃል ኣ? የበለጠ የሚጨንቀው ደግሞ «በየት በኩል እንደገባን፣ መች፣ ለምን እና እንዴት ከዚያ እንደተገኘን» አናውቅም። ይሄ አልበቃ ብሎም ካለንበት ክፍል «ለምን፣ በየት፣ መች፣ እንዴትና ወዴት እንደምንወጣም» አናውቅም! ለእኔ መኖሩ የዚህን ያህል ሸክም ያልሆነበት ሰው የኅልውነት ፍልስፍና ምን እንደሆነ የገባው አይመስለኝም...

አየሽ የመኖር መሰረት «በውሸቶች የተከበበ» ቋሚ እውነት የሚመስል ውሸት ነው! እዚያ ክፍል aka ህይወት ውስጥ ለመቆየት የራሳችንን ውሸት እናዘጋጃለን። »

አልኳት..

ፈገግ.. ብላ..

«ይኸው ልክ እንደኛ ኑሮ! አለችኝ።   «እንደውም አሜሪካ ውስጥ ኦርፊልድ ላብራቶሪስ የሚሉት ቦታ አለ! ጭር፣ ጸጥ ያለ ቦታ! ሰዎች እዚያ ገብተው ሊያብዱም ይችላሉ። ከጸጥታው የተነሳ የገዛ ትንፋሽህ ድምጽን፤ የልብህ ምትን ድምጽ፤ እንድትሰማ ዕድል ይሰጥሀል! ይጨንቃል።  ታድያ ኦናነትን መቆጣጠር የማይችለው አይምሯችን ሀሰተኛ መረጃን በመፍጠር ህይወቱን ማስቀጠል ይጀምራል። ያ ቅዠት ነው ወደ ማበድ የሚመራው! ...»

ሀሳቤን አገኘሽኝ ብዬ ፈገግታዋን ተጋራሁ...

በውሸቶች ውስጥ መከበባችን «በዛች የታሸገች ክፍል ውስጥ መቆየታችንን» እንድንረሳው ያደርገናል። በህይወት የመቆየታችንን ዋናው ግብ እኛው ኦናነትን ፍራቻ የፈጠርናቸውን ነገሮች እናደርጋለን።  ከእነዛ ውሸቶች በችግር፣በማጣት የተገፉ ሰዎች ካልሆኑ እዛ ጥልቅ ውሸት ውስጥ ይቆያሉ!  ልክ እንደግዑዝ እቃ!   መከራ ከደደብነት መውጫ ብቸኛው መንገድ ነው። ፍልስፍና ከመከራሽ የሚያስተዋውቅሽ ዘርፍ ነው። መከራሽን ከተዋወቅሽው ብቻ ነው ፍልስፍና መድኃኒትሽ የሚሆነው።  አይገርምም...« ህይወትን፣ በዛች ጠባብ ቤት ውስጥ መኖርን እንደወረደ ያለ ጫጫታ፤ ያለ ቅብ ውሸቶች ብናያት ከባድ ሸክም ነው የምትሆነው! እኛ  የዓለም ቅብ ውሸቶች ስለተነፈግን አይክፋሽ አልኳት። ውሸታም አታላይ ነሽ በጣም የሚለውን ዘፈን በሚኮሶኩስ ድምጼ እያዜምኩላት...

ምነው እርቦሀል እንዴ?

በምን አወቅሽ?

እኔም እርቦኛላ ትላንት ቁርስ ነው የበላሁት!

(ጸጥታ በመሀላችን ነገሰ....)

ቀጠለችና...ታውቃለህ ቴዲ አፍሮ ጀግና ተፈተነ በመቅደላ አቀበት ሲል የገባኝ ጀግናን የሚፈትሸው አቀበት መሆኑ ነው። We are real life heros አለችኝ።

«ሳምንት ልንበላበት የምንችለውን ብር እኮ ለማታውቂው ሰው ሰጥተሽ ስለምን ጀግንነት ታወሪያለሽ? ይሄ ከረፈፍነት ነው። » ቁጣዬን ደመቅ አድርጌ አልኳት።

ለጋስነትህ እኮ የሚፈተሸው ሳይኖርህ በምትሰጠው ነው። እውነተኛ ጀግኖች ማለት የህይወትን አቀበት እንደወረደች የሚታገሉ ሰዎች ናቸው። ጀግና ወታደር ማለት ከባድ ውጊያ የተሳተፈ እንጂ ከባድ ልምምድ ያደረገ አይደለም! በየሚድያው ጥሩ የፎከረም አይደለም! የሚያበስለን እምብርታችን በጥጋብ ፍም መምሰሉ ሳይሆን በርሀብ መጨማደዱ ነው። አልገባህም እንጂ በዚህች ብር የማንረሳው ደስታችንን ነው የገዛነው...

እሺ አሁን ካለንበት ጸጥታና ኦና ክፍል በምን ውሸት እንደበቅ? አልኳት። አንዴ ከንፈሯን አንዴ ዓይኗን ትክ ብዬ እያየሁ...

ዓይኗን ከዓይኔ ሰበር አድርጋ ሲጋራዋን አውጥታ ለኮሰችው..ለእኔም ከፓኮዋ አንድ ሰጠችኝ። «ይጨመርልሀል» አለችኝ ሳቅ እና ሳግ እያላት..

ሳኩኝና አቀፍኳት!.... በውሸት ሳይሆን በእውነተኛው ፍቅር ስር ተደበቅን!

                    ****

አብረን ነው ያደግነው። ነፍስ ሳናውቅ አንስተን  አብረን በብዙ ተርበናል፤ ያን የልጅነት ርሀብ ለመርሳት ቅጠል በበረዶ በልተናል~ቢያመልሰንም!። አብረን ተቆራምደናል፣ አብረን በረንዳ አድረናል፣ ውርጭና ጸሐይ ተፈራርቀውብናል! የጋራ የጥጋብ ጠብታ ባያውቀንም የጋራ ጠኔ በብዙ ዘንቦብናል። በጋራ የምናውቃቸው ቦታዎች «የህዝብ ቤተመጻሕፍቶች፣ አስፋልቶች እንጂ ምግብ ቤቶች አልያ መዝናኛ ቦታዎች አደሉም።

ከሆዳችን፣ ከስሪያችን በላይ «ውስጣችን የዘለቀው ከማንነታችን የተዋሀደው» ርሀብ የሌሎችን ሀዘን ሲያይ መታገስ አይችልም። ባሬላ ተሸክመን ያገኘናት ተወደ አፋችን ተመድረሷ በፊት «ውይ ሲያሳዝን» እያለች ለሌላ አሳልፋ ሰጥታለች። የተፈጥሮ ግዴታችንን እንወጣ በሚል ለመተኛ ሳምንት ሙሉ ያጠራቀምናትን ገንዘብ እንኳ «ምጽ» ብላ ዓይኔ እያየ ለሰዎች ሰጥታ ታውቃለች። ለወንድ ልጅ ያ ምን እንደሆነ ባውቅም ደስታዋን እየመረጥኩ ምንም አልላትም።

እሷ ተስፈኛ [optimist] እኔ ተስፋ ቢስ [pessimist] !  ሀገሯን በጣም ትወዳለች! ሀገር ሲባል እኩል ያንዘፈዝፈናል። እኔ በጥላቻ እሷ በፍቅር!

                  ****

የሆነ ጊዜ...ቡና ቤት ገባች... ቡና አፈላች..። ነገር በአጭሩ ሰመረላት.. ማዳበርያ ቢጤ አጥራ ፣ ጀበናና ስኒ ከምትሰራበት ለምና የጀበና ቡና ጀመረች! የእራሷን ውሸት፣ የእራሷን ሁካታ አዘጋጀች! ...ግን ምን ዋጋ አለው? ጸሐዩ መንግስታችን ውሸቷን በእራሱ ውሸት አወደመ! ጸሐዩዋን በእርሱ ጸሐይ ቀየረው...

«በአንሺ፣ የት ልሂድ» ጭቅጭቅ ውስጥ ጀበናዋን ከሰበሩባት ህግ አስከባሪዎች ጋ ግብግብ ፈጠርኩ! አቅሜን ሳላውቀው ቀርቼ ሳይሆን ምን ያህል እንደከፈለችበት፣ ማጣቷ እንደሚሰብራት ስለገባኝ ነበር ። ክፉኛ ደበደቡኝ...ሶስት ወር አሰሩኝ፣ ለሁለት ወር በክፉኛ ድብደባቸው የተሰበረውን ሰውነቴን አከሙልኝ። የውስጥ ስብራቷ ከእኔ ስብራት እንደሚብስ አውቃለሁ። በዛው እሷን ማግኘት ፈራሁ..ታድያ ትላንት ወደኔ መጥታ እንዲህ አለችኝ..ነገ ሸኘኝ..

ደነገጥኩ... የት?

እንባ አቅርሯት «ዐረብ ሀገር ልሄድ ነው! እንዳልከው ሀገሬ እንደምፈልጋት አትፈልገኝም» አለችኝ። ያ በተበጫጨቀ ልብስ ውስጥ የማውቀው ድምቀቷን አጣሁት። ተስፋ ከዓይኗ ላይ የለም።

ቆይ...ገንዘቡስ?

ስፖንሰር አገኘሁ...

ዝም አልኩ! አብረሽኝ ተራቢ! ካገኘን ገዝተን ካጣን ቁሮ እየለቃቀምን እናጭስ አልላት ነገር! ወደኋላ አሰብኩ ትዝታችን ሁሉ የርሀብ ነው! የመከራ ነው! የመገፋት ነው!  ከዓይኖቼ ያመለጡኝን እምባ ጠረገችልኝና አይዞህ እመጣለሁ እኮ አለችኝ። ደሞ ..

አስጨረስኳትም ... ድንገት ስቅ አለኝ። እንደልጅነቴ ህቅ እያለኝ አለቀስኩ...


ለቅሶ ብዙ ዓይነት ነው! ህጻን ልጅ ሲያለቅስ እንዳልተመቸው ሊገልጽ ነው። አዋቂ ሰው ሲያለቅስ ብዙ አይነት ትርጉም አለው።  የደስታ፣የማስመሰል፣ የመከፋት፣ እና ደግሞ እንዲህ ስቅ የሚለው ለቅሶ! በውስጡ ያለው እራሱ ሲሞት፣ ደግሞ እንዳይጠገን ሆኖ ሲወድቅ!

ርሀብ አስተዋወቀን፣ ርሀብ ትዝታችን ሆነ፣ ረሀብ ለየን!  ከእሷ ከተለየሁ በኋላ ሁለት ዘፈኖችን እየሰማሁ ነው፤ አንድ የጋበዝኳት የጌድዮንን «ላጽናናሽ» ፤  ሁለት ለእራሴ የጋበዝኩትን  «ሳይ » የኢዮብን ዜማ!

[ሀሳብ ማስተላለፊያ ይሆን ዘንድ የተጻፈ ልብወለድ ነው]

ድርሳነ ኢአማኝ ፈላስፋዎች

"Christianity remains to this day the greatest misfortune of humanity."
— The Antichrist (Friedrich Nietzsche)

"The errors in religion are dangerous; those in philosophy only ridiculous."
— Dialogues Concerning Natural Religion (David Hume)

"Man creates God in his own image."
— The Essence of Christianity (Ludwig Feuerbach)

"Religion is the opium of the people."
— A Contribution to the Critique of Hegel’s Philosophy of Right (Karl Marx )

"I regard religion as a disease born of fear."
— Has Religion Made Useful Contributions to Civilization?(Bertrand Russell)

"The whole conception of God is a conception derived from the ancient Oriental despotisms."
— Why I Am Not a Christian (Bertrand Russell)

"Religion is the metaphysics of the masses."— Parerga and Paralipomena (Arthur Schopenhauer )


"All national institutions of churches, appear to me no other than human inventions set up to terrify and enslave mankind." — The Age of Reason (Thomas Paine)


"Those who can make you believe absurdities can make you commit atrocities." (Voltaire)


"There is no God. Man is condemned to be free."
— Existentialism Is a Humanism (Paul Sartre)


"Theology is not what we know about God, but what we do not know about the universe." (Robert Ingersoll)


                "ሰናይ ሰንበት"-me

አዲስ የወጣ አነጋጋሪ የምርመራ ዉጤት እንደሚያሳየዉ ከሆነ የአለማችን የምንጊዜዉም ታላቁን የዘር ጭፍጨፋ ያካሄደዉ እና የ ጀርመኑ ናዚ ፓርቲ መሪ የነበረዉ አዶልፍ ሂትለር ሲኖርበት ከነበረዉ bunker የተገኘ ደም የነካዉ ጨርቅ ብጣሽ ላይ በተደረገ የ ዘረመል ምርመራ kallman syndrome የሚባል የጤና እክል እንደነበረበት የሚያሳይ ፍንጮች ተገኝተዋል ይህም በሽታ የቴስቴስትሮን መጠንን የሚቀንስ እና የጉርምስና ወቅት የብልት እድገትን የሚገታ የጤና እክል ነዉ።ከዚህ በመነሳትም ሳይንቲስቶች አነስተኛ ብልት(micropenis) እና አንድ የዘር ፍሬ ነበረዉ የሚል ምርመራዊ ግምት አስቀምጠዋል ይህም ከነበሩት አንድ አንድ የድሮ ከሱ ጋር የተያያዙ ንግርቶች ጋር አብሮ የሚሄድ ነዉ።

ዜናዉን ሳይ ትዝ ያለኝ የምንጊዜዉም ታላቁ series Game of thrones ላይ ያለዉ የጄሚ እና ብሮን ንግግር scene ነዉ።

if it was all about cock's i am genuinely curious what was the real CUZ behind Hitler's aggression 😁

ስለ ኒቸ ከተፃፉና ካነበብኳቸው መፅሐፍት ሁሉ የተሻለ መነሻ ሆኖ ያገኘሁት ይሄንን መፅሐፍ ነው።

ከጀማሪ አንስቶ በኒቸ ዙርያ ጥሩ ንባብ ላላችሁ ሁሉ የሚጠቅም ቀለል ያለ መፅሐፍ ነው።

Enjoy...!!

ሰሎሞን ደሬሳ በ1992 ዓ.ም ዘበተ እልፊቱን የግጥም መድበሉን ሲያስመርቅ ካነበበዉ የተገኘ ።