Advertising on the Telegram channel «የክርስትና መልስ»

እግዚአብሔር የመኖሩ ማረጋገጫዎች፦ ከሒሳብ እስከ ፍልስፍና

በሳይንሳዊው ዓለም ውስጥ እግዚአብሔርን በአጉሊ መነጽር ማየት ባንችልም፣ አጽናፈ ዓለሙ የሚመራባቸው ሕጎች ግን ወደ አንድ "ልዑል ነዳፊ" ይጠቁማሉ። ዋና ዋናዎቹ መከራከሪያዎች የሚከተሉት ናቸው፦

1. የሒሳብ ድንቅ ምስክርነት (Mathematical Proof)

ሒሳብ በሰው ልጅ የተፈጠረ ሳይሆን፣ አስቀድሞ በተፈጥሮ ውስጥ ያለ እኛ የምናገኘው እውነት ነው።

➡️የማንደልብሮት ሴት (Mandelbrot Set)፦ ይህ የሒሳብ ቅርጽ ማለቂያ የሌለው ውስብስብነት አለው። የፈለገውን ያህል ብታጎላው አዳዲስና አስገራሚ ቅርጾች እየወጡ ይቀጥላሉ። ይህን ውስብስብነት ማንም ሰው አልነደፈውም፤ ይህም የሚያሳየው ሒሳብ በራሱ ከሰው ልጅ አቅም በላይ የሆነና በ"መለኮታዊ አእምሮ" ውስጥ የሚኖር እውነት መሆኑን ነው።
➡️ ወሰን የለሽነት፦ አጽናፈ ዓለም ውስን ቢሆንም፣ ሒሳብ ግን ማለቂያ የሌለው (Infinite) ነው። ይህ የሚያሳየው የሒሳብ ምንጭ ከሆነው ቁሳዊ ዓለም በላይ መሆኑን ነው። ሒሳብ በሰው ልጅ የተፈጠረ ከሆነ፣ እንዴት ሰው ማለቂያ የሌለውንና እኛ ራሳችን እንኳን ልንረዳው የማንችለውን ነገር ሊፈጥር ይችላል?
➡️ እግዚአብሔር አለ?፦ ብዙ አምላክ የለሾች (atheists) አጽናፈ ዓለምን ለማብራራት ሳይንስ ስላለን በእግዚአብሔር ለማመን የሚያበቃ ምክንያት የለም ብለው ያስባሉ። ሳይንስ ተፈጥሯዊውን ዓለም ያብራራል፤ ዓላማውም ይሄው ነው። ይሁን እንጂ፣ ሳይንስ ከተፈጥሮ ዓለም ውጪ ወይም በላይ የሆነ ነገር (Supernatural) መኖሩን ሊነግረን አይችልም። በአጠቃላይ ሰዎች ስለ እግዚአብሔር ሲናገሩ በሁሉም ቦታ የሚገኝ፣ ሁሉን የሚያውቅና ሁሉን ማድረግ የሚችል ከተፈጥሮ በላይ የሆነ 'አእምሮ' ማለታቸው ነው።
➡️ሒሳብ ምንድን ነው?፦ ከእግዚአብሔር ጋርስ ምን ግንኙነት አለው? ሒሳብ ስለ ቁጥሮች፣ ስለ ቁጥሮቹ መረጃ እና ስላላቸው ትስስር ነው። ነገር ግን ይህንን ሁሉ ሒሳብ የት ነው የምናገኘው? ልናየው፣ ልንነካው ወይም ልንቀምሰው አንችልም። ሒሳብ የሚኖረው በአእምሮ ውስጥ ብቻ ነው፤ የምናገኘውም በማሰብና ነገሮችን በማውጣት ነው። ሆኖም ሒሳብ ነገሮችን ያብራራል። ከቀላል ቆጠራ ጀምሮ እስከ ፕላኔቶች እንቅስቃሴ፣ አልፎም እስከ አቶም ደረጃ ድረስ ሁሉንም ነገር ያብራራል።
➡️ ሒሳብና አጽናፈ ዓለም፦ ሒሳብ በአእምሯችን ውስጥ ብቻ ያለ ሆኖ ሳለ እንዴት ተፈጥሯዊውን ዓለም ያብራራል? ለዚህ ሁለት አማራጮች አሉ፦ አንደኛው፣ ሒሳብ የምናየውን ነገር ለማብራራት እኛ የፈጠርነው (invented) መሣሪያ ነው፤ ይህም ማለት ምንጩ ተፈጥሯዊ ነው። ሁለተኛው አማራጭ፣ ሒሳብ ከእኛ ውጪ በራሱ የሚኖርና አጽናፈ ዓለምን የሚቆጣጠር ነው፤ ይህም ማለት እኛ አገኘነው (discovered) እንጂ አልፈጠርነውም፣ ምንጩም ከተፈጥሮ በላይ ነው።
➡️ የሒሳብ መረጃ፦ የኋለኛው ትክክል ለመሆኑ ምክንያቱ ይህ ነው፡ ሒሳብ ወሰን የሌለው መረጃ ይዟል። ቁጥሮች ማለቂያ የሌላቸው ናቸው፤ በእያንዳንዱ ሁለት ቁጥሮች መካከልም ማለቂያ የሌለው መረጃ አለ። ለምሳሌ 'ፓይ' () ማለቂያ የሌላቸው ድጂቶች አሉት። እኛ የፈጠርነው ቢሆን ኖሮ 'ፓይ' የፈለግነውን ቁጥር ሊሆን ይችል ነበር፤ ነገር ግን አይደለም፣ እሴቱ ቋሚ ነው። ይህ ሁሉ መረጃ እዚያ (ውጭ) አለ፤ ነገር ግን ውስን በሆነው አጽናፈ ዓለማችን ውስጥ ሊቀመጥ አይችልም፤ ስለዚህ የሒሳብ ምንጭ ከቁሳዊው ዓለም በላይ ነው።
➡️ ሁሉን የሚያውቅ አእምሮ፦ ሒሳብ ማለቂያ የሌለው መረጃ መያዙ 'ሁሉን የሚያውቅ አእምሮ' እንዳለ ያሳያል። አጽናፈ ዓለምን መምራቱ ደግሞ ከተፈጥሮ በላይ የሆነ 'ሁሉን ቻይ አእምሮ' መኖሩን ያሳያል። አሁን የገለጽነው እግዚአብሔርን ነው። የሒሳብ እውነቶች የሚኖሩት በእግዚአብሔር ማለቂያ በሌለው አእምሮ ውስጥ ነው። ይህ ሒሳብ የሚኖርበት አእምሮ የሞራልና የሌሎች እውነቶችም ምንጭ ነው። በጎነት፣ እውነትና ውበት ከሰው አስተያየት በላይ የሆኑት በልዑል አእምሮ (በእግዚአብሔር) የተደገፉ ስለሆኑ ነው። ጋሊልዮ እንዳለው "ሒሳብ እግዚአብሔር አጽናፈ ዓለምን የጻፈበት ቋንቋ ነው"።

2. የአጽናፈ ዓለም ጥቃቅን ቅንጅት (Fine-Tuning)

ዓለማችን ለሕይወት ተስማሚ የሆነችው በአጋጣሚ ሳይሆን እጅግ በጥንቃቄ በተቀመጡ መሠረታዊ ሕጎች ምክንያት ነው።

🍀 የፖከር ምሳሌ፦ አንድ ሰው ፖከር እየተጫወተ በተከታታይ አስራ ሁለት ጊዜ ከፍተኛውን ውጤት (royal flush) ቢያመጣ፣ "ዕድለኛ ነው" አትልም፤ ይልቁንም "ተጫዋቹና ካርታ አከፋፋዩ ተባብረዋል" ብለህ ታስባለህ። አጽናፈ ዓለምም እንዲሁ ነው፤ የሆነ አካል አቀናጅቶታል የሚለው ሃሳብ ወደ አንድ "ነዳፊ" (Designer) ይመራናል፣ ይህም እግዚአብሔር ነው።
🍀 ጥቃቅን ቅንጅት (Fine-Tuning) ምንድን ነው?፦ አጽናፈ ዓለም ለእኛ ተብሎ የተቀነባበረ ይመስላል፤ ምክንያቱም ለሕይወት መፈጠር አስፈላጊ የሆኑት ሁኔታዎች በአጋጣሚ የመገኘታቸው ዕድል እጅግ በጣም ጠባብ ነው። የሆነ አካል ይህንን ሁሉ ነገር በትክክል አመቻችቶታል የሚለው ሃሳብ የበለጠ አሳማኝ ነው። አጽናፈ ዓለም ልክ እንደ ውስብስብ ማሽን የተቀነባበረ ነው። ለምሳሌ፣ የሰው ልጅ ሕዋስ (cell) ወይም የስበት ኃይል መጠን በትንሹ እንኳ ቢቀየሩ ሕይወት ሊኖር አይችልም ነበር። ይህ ጥቃቅን ቅንጅት (Fine-tuning) አንድ ታላቅ ነዳፊ (Designer) እንዳለ ያሳያል።
🍀 አስገራሚ ምሳሌዎች፦
1. የስበትና የኒውክሌር ኃይሎች፦ እነዚህ ኃይሎች አሁን ካሉበት በትንሹ (በአንድ ቅንጣት እንኳ) ቢለወጡ ኖሮ፣ ከዋክብትም ሆኑ ሕይወት ሊፈጠሩ አይችሉም ነበር። ይህ ልክ አንድ ሰው ሎተሪን በተከታታይ ቢሊዮን ጊዜ እንደማሸነፍ የማይታሰብ አጋጣሚ ነው። ስለዚህ ይህንን ሁኔታ ያስተካከለ "ነዳፊ" (Designer) መኖሩ ግድ ነው።
2. ኮስሞሎጂካል ቋሚ (Cosmological Constant)፦ ይህ አጽናፈ ዓለም የሚለጠጥበትን ፍጥነት ይቆጣጠራል። ልዩነቱ ከአንድ እጅ ብቻ ቢሆን ኖሮ፣ አጽናፈ ዓለሙ ወይ በራሱ ላይ ይደረመሳል ወይም ጋላክሲዎች ሊፈጠሩ በማይችሉበት ፍጥነት ይለጠጣል።
3. ጠንካራው የኒውክሌር ኃይል (Strong Nuclear Force)፦ ይህ የአቶም ኒውክሊየሶችን አንድ ላይ አጣብቆ ይይዛል። በ2% ብቻ ቢጨምር ወይም ቢቀንስ፣ ምንም ዓይነት ቋሚ ንጥረ ነገሮች አይኖሩም ነበር። 🍀የተቃውሞዎች መልስ፦
🍀 የአንትሮፒክ ተቃውሞ (Anthropic Objection)፦ "ሕይወት ስላለ ብቻ ነው ይሄን ማስተዋል የቻልነው፣ ስለዚህ አጋጣሚው አስገራሚ አይደለም" የሚሉ አሉ። ነገር ግን ይህ ስህተት መሆኑን ለማሳየት የ"መግደያ ቡድን" ምሳሌን መመልከት ይቻላል። አንድ የጦር ቡድን ሊገድልህ ተኩሶ ሳያገኝህ ቢቀር፣ "በሕይወት ስላለህ ነው ይሄን ያስተዋልከው" ማለት ትርጉም የለሽ ነው፤ ተኩሰው ሳያገኙህ የቀሩት ሆነ ብለው ስለተዉህ (ስላቀዱት) እንደሆነ ግልጽ ነው።
🍀 የጭቃ ኩሬ ምሳሌ (Puddle Analogy)፦ "ሕይወት ልክ እንደ ጭቃ ኩሬ ነው፤ ባለበት ጉድጓድ ቅርጽ ራሱን ያስማማል" ይላሉ። ነገር ግን ሕይወት እንደ ፈሳሽ በማንኛውም ሁኔታ ውስጥ ሊኖር አይችልም፤ ሕይወት እጅግ በጣም ጥብቅና ዝርዝር ሁኔታዎችን ይፈልጋል።
🍀 መልቲቨርስ (Multiverse)፦ "ቢሊዮን የሚቆጠሩ አጽናፈ ዓለሞች ቢኖሩስ?" የሚል ጥያቄ ቢነሳም፣ ለዚህ ምንም ዓይነት ማስረጃ የለም። በተጨማሪም፣ እነዚህን ሁሉ ዓለማት የሚፈጥረው "ጄኔሬተር" ራሱ ጥቃቅን ቅንጅት ያስፈልገዋል።


3. ትራንስደንደንታል መከራከሪያ (The Transcendental Argument)

ይህ መከራከሪያ የሚለው "ያለ እግዚአብሔር ምንም ነገር ትርጉም አይኖረውም" የሚል ነው።

🌾 አመክንዮና እውነት፦ ሳይንስን ለመሥራት አመክንዮ (Logic) እና እውነት መኖራቸውን አስቀድመን እናምናለን። ነገር ግን እነዚህን ነገሮች በሳይንስ ልናረጋግጣቸው አንችልም። አመክንዮና የሥነ-ሥርዓት ሕጎች ትርጉም የሚሰጡት ዓለም በግርግር (Chaos) የተፈጠረች ሳይሆን፣ በሥርዓት ባለው "መለኮታዊ አእምሮ" የተገነባች ስትሆን ብቻ ነው። እግዚአብሔር የእውነትና የአመክንዮ መሠረት ነው።
🌾 መሠረታዊ ሃሳብ፦ ያለ እግዚአብሔር ምንም ነገር ትርጉም ሊሰጥ አይችልም የሚል ነው። የምንገምታቸው ግን ልናረጋግጣቸው የማንችላቸው ብዙ ነገሮች አሉ። አመክንዮ (logic) እንደሚሠራ እናምናለን፤ በተፈጥሮ ውስጥ ወጥነት እንዳለ እናስባለን፤ እውነት መኖሩንም እንቀበላለን። ነገር ግን እነዚህን ነገሮች በሳይንስ ልናረጋግጣቸው አንችልም፤ ምክንያቱም ሳይንስን ለመሥራት ራሱ እነዚህን መሠረታዊ ነገሮች እንደ እውነት አምነን መነሳት አለብን። እነዚህ ሁሉ ነገሮች ትርጉም የሚሰጡት እግዚአብሔር ያለበትን የዓለም እይታ ስንቀበል ብቻ ነው፤ ምክንያቱም ያኔ እነዚህ ሁሉ ነገሮች በእግዚአብሔር አእምሮ ውስጥ መሠረት አላቸው ማለት እንችላለን። እግዚአብሔር ከሌለ ግን ለምናምናቸው መሠረታዊ ነገሮች ምንም ማረጋገጫ አይኖረንም፣ ሁሉም ነገር ይፈራርሳል።
🌾 የኬክ ምሳሌ፦ ኬክ ለመሥራት የሚያስፈልጉ ቅድመ ሁኔታዎች ምንድን ናቸው? ዱቄት፣ እንቁላል፣ ስኳር፣ ክሬም። ኬክ ካለኝ፣ በግዴታ ለኬኩ አስፈላጊ የሆኑት ነገሮች (ዱቄት፣ ክሬም፣ እንቁላል፣ ወተት...) ነበሩ ማለት ነው። እነዚህ ነገሮች ሳይኖሩ ኬክ ሊኖር አይችልም። ልክ እንደዚሁ፣ ዓለምን ለመረዳትና ዕውቀት እንዲኖረን የግድ መኖር ያለባቸው "ቅድመ ሁኔታዎች" አሉ።
🌾ሊረጋገጡ የማይችሉ ቅድመ ሁኔታዎች፦ ዕውቀት እንዲኖረንና በዓለም ውስጥ ለመንቀሳቀስ የምንጠቀምባቸው፣ ነገር ግን በላብራቶሪ ወይም በአጉሊ መነጽር (Microscope) ልናያቸው የማንችላቸው ብዙ ነገሮች አሉ፦
🌾 ጊዜና ቦታ (Time and Space): ጊዜን በሰዓት መለካት እንችላለን እንጂ ጊዜ ራሱ ምን እንደሆነ በአካል ነክተን ልናረጋግጠው አንችልም። ነገር ግን ሁሉንም ነገር የምንረዳው በጊዜና በቦታ ውስጥ ነው።
🌾ማንነት (The Self): "እኔ" የሚል ማንነት እንዳለህ በሳይንሳዊ ሙከራ ማሳየት አትችልም፤ ነገር ግን ለማሰብና ለመግባባት "እኔ" የሚል ማንነት መኖሩን አስቀድመህ ታምናለህ።
🌾ያለፈው ጊዜ (The Past): ያለፈው ጊዜ እንደነበረ በሳይንስ ማረጋገጥ አይቻልም፤ ነገር ግን ያለፈው ጊዜ መኖሩን ካልተቀበልን የትኛውም ዕውቀት ትርጉም አይኖረውም።
🌾 ግብረገብነት (Ethics): ክፉና ደግ የሚባሉ ነገሮች በቤተ ሙከራ ውስጥ አይገኙም፤ ነገር ግን በዓለም ውስጥ ለመኖር ግብረገብነት እንዳለ አስቀድመን እንቀበላለን። "ፍጹም የሆነ የግብረገብነት ሕግ (Objective Morality) ካለ፣ ሕግ ሰጪ (እግዚአብሔር) መኖር አለበት"። ለምሳሌ፣ የሰው ሥጋ መብላት (cannibalism) መጥፎ መሆኑን ሁላችንም የምናውቀው ከእኛ በላይ የሆነ የበላይ አካል መጥፎ ነው ስላለን ነው እንጂ ዝም ብሎ የሰዎች አስተያየት አይደለም።
🌾 የተፈጥሮ ወጥነት (Induction/Regularity): ነገም ፀሐይ እንደምትወጣና የተፈጥሮ ሕጎች እንደማይቀየሩ ማመን አለብን። ይህ በሳይንስ ሊረጋገጥ አይችልም (ምክንያቱም ስለ ወደፊቱ ገና አላወቅንም)፣ ነገር ግን ሳይንስ እንዲሠራ ይህንን ማመን ግድ ይላል።
🌾 የቁጥሮች መኖር (Numbers): ቁጥሮች ረቂቅ ናቸው፤ ነገር ግን ሳይንስ ያለ ቁጥር አይሠራም።

🌾 የሚያቆራኛቸው ምንድን ነው?፦ እነዚህ ሁሉ ነገሮች (አመክንዮ፣ ጊዜ፣ ቦታ፣ ማንነት) ተለያይተው ሳይሆን ተቀናጅተው ነው የሚሠሩት። እነዚህን ሁሉ ረቂቅ ነገሮች አንድ ላይ አቀናጅቶ የሚይዝ "አእምሮ" ያስፈልጋል። የሰው ልጅ አእምሮ ውስን ስለሆነ ይህንን ሁሉ ሊያደርግ አይችልም። ስለዚህ ከዓለም በላይ የሆነ፣ ሁሉን ቻይና ሁሉን አቀፍ የሆነ መለኮታዊ አእምሮ (እግዚአብሔር) መኖር ለእነዚህ ሁሉ ቅድመ ሁኔታዎች እንደ ዋና መሠረት ያገለግላል።
🌾አምላክ የለሽነት (Atheism) እና የአመክንዮ ችግር፦ አንድ ሰው አምላክ የለሽ ሆኖ እነዚህን ነገሮች (አመክንዮን፣ ቁጥሮችን፣ የተፈጥሮ ወጥነትን) "አሉ" ብሎ መቀበል አይችልም፦
🌾 ዓለም በአጋጣሚና በግርግር (chaos) የተፈጠረች ከሆነ፣ ለምን የተፈጥሮ ሕጎች ቋሚ ሆኑ? ለምንስ አእምሯችን እውነትን የማወቅ ችሎታ ይኖረዋል?
🌾 እግዚአብሔር የለም የሚል ሰው እነዚህን ነገሮች "ዝም ብለው አሉ" (Arbitrary) ብሎ ለመቀበል ይገደዳል፤ ይህ ደግሞ በክርክር ውስጥ ተቀባይነት የሌለው ድክመት ነው።


🌾 መፍትሄው፦ የመለኮታዊ አእምሮ መኖር፦ እነዚህ ሁሉ ረቂቅና ቋሚ ሕጎች ትርጉም የሚሰጡት ዓለም የተፈጠረችው በታላቅ አእምሮ (በእግዚአብሔር) ከሆነ ብቻ ነው ይላል፦
🌾የአጽናፈ ዓለም መሠረት፦ እግዚአብሔር ሁሉን አዋቂ ስለሆነ፣ በእሱ አእምሮ ውስጥ ያሉት ቋሚ እውነቶች በዓለማችን ላይ ይንጸባረቃሉ።
🌾 እውነት፦ እውነት ማለት በሰዎች የተፈጠረ ሳይሆን፣ የእግዚአብሔር አእምሮ ነጸብራቅ ነው።

4. የኮስሞሎጂካል እና የሞራል መከራከሪያዎች

🥀 የመጀመሪያው ምክንያት (Cosmological): ማንኛውም ውጤት ምክንያት አለው። አጽናፈ ዓለም ውጤት ከሆነ፣ እሱን ያስገኘ የመጀመሪያ "ያልተፈጠረ ፈጣሪ" መኖር አለበት።
🥀የግብረገብነት (Moral): በሰዎች መካከል "ጥሩ" እና "መጥፎ" የሚባሉ ጽንሰ-ሃሳቦች መኖራቸው፣ ከሰዎች አስተያየት በላይ የሆነ ፍጹም "ሕግ ሰጪ" እንዳለ ያሳያል።

5. ንቃተ-ህሊና (Consciousness)

ሰው ማሰብና ማገናዘብ መቻሉ ከአቶሞች ስብስብ ብቻ የሚመጣ አይደለም። አቶሞች የማያስቡ ቁሶች ከሆኑ፣ የእነሱ ስብስብ የሆነው ሰው እንዴት ሊያስብ ቻለ? ይህ የሚያሳየው ከቁስ በላይ የሆነ "መንፈሳዊ ነፍስ" እና እሷንም የፈጠረ አምላክ መኖሩን ነው።

ማቴዎስ ፲፭፡፳፬ ላይ ያለውን “ከእስራኤል ቤት ለጠፉት በጎች በቀር አልተላክሁም”

በማቴዎስ ፲፭፥፳፬ ላይ ያለውን “ከእስራኤል ቤት ለጠፉት በጎች በቀር አልተላክሁም” የሚለውን ኃይለ ቃል ሙስሊም ወገኖች በማንሳት ክርስትናን ለመክሰስ ይሞክራሉ። "ኢየሱስ የተላከው ለእስራኤል ብቻ ነው" የሚል ድምዳሜ ላይ ለመድረስ ይፈልጋሉ። ለመሆኑ ነገሩ ምን ማለት እንደሆነ እስኪ እንመልከት።

ሙስሊም ወገኔ ሆይ! አንተ ጌታ የተናገረውን ታነባለህ እንጂ ያደረገውን ግን አታነብም። ጌታ ለከነዓናዊቷ ሴት “ከእስራኤል ቤት ለጠፉት በጎች በቀር አልተላክሁም” ማለቱን ትናገራለህ፤ ነገር ግን በመጨረሻ የለመነችውን እንዳደረገላትና ልጇን እንደፈወሰላት ለምን አትናገርም?

“መላኩ” ማለት በሌላ አካል ትእዛዝ ተገዶ ሳይሆን፣ በራሱ ፈቃድና ውሳኔ እንደሠራ ልታውቅ ይገባል። ካልሆነ ግን ክርስቶስን የአባቱን ትእዛዝ እንደጣሰ አድርገህ እየከሰስከው ነው። ምክንያቱም በአንተ አተረጓጎም፣ ክርስቶስ ወደ ይሁዳ የመጣው የአባቱን ትእዛዝ ለመፈጸም እና አይሁድን ብቻ ለመርዳት ከሆነ፣ ያ ተልእኮ ሳይፈጸም የከነዓናዊቷን ሴት ልጅ መፈወሱ እርሱ የሌላውን መመሪያ ፈጻሚ ብቻ ሳይሆን የራሱ የሆነ ሉዓላዊ ውሳኔ ያለው መሆኑን ያሳያል። የራሱ ፈቃድ ባለበት ደግሞ "የተላከበትን ዓላማ ተላለፈ" የሚባል ክስ አይሰራም።

እናንተ ጌታ ኢየሱስ የራሱ ፈቃድ የለውም ትላላችሁ፤ የአብን ፈቃድ ብቻ የሚፈጽም ታደርጉታላችሁ። መልሳችሁ ደግሞ ይሄንኑ ጥቅስ እሱን ለመክሰስ ትጠቀሙበታላችሁ። ለመሆኑ ለእስራኤል ብቻ ከተላከ፣ ጌታ ደግሞ የከነዓናዊቷን ሴት ልጅ መፈወሱ የራሱ ፈቃድ እንዳለው አያሳይምን? ታዲያ እራሳችሁን መልሳችሁ እየከሰሳችሁ መሆኑን አታውቁምን? ስለዚህ ይሄ ጥቅስ እናንተን መልሶ የሚመታ ሆኖ ይገኛል።

ወደ ቃሉ ትክክለኛ ትርጉም ስንሄድ ግን የሚከተሉትን ነጥቦች እናገኛለን፦

፩. “እስራኤል” የሚለው ስም ትርጉም
“እስራኤል” የሚለውን ቃል “እግዚአብሔርን የሚያይ አእምሮ” (A mind seeing God) ተብሎ ይተረጎማል። ስለዚህ ጌታ “ለእስራኤል በጎች ተላክሁ” ሲል፣ በዓለም ዙሪያ ተበትነው ለሚገኙ፣ ነገር ግን በውስጣቸው እግዚአብሔርን የማየት ናፍቆትና ብቃት ላላቸው “ነፍሳት” ሁሉ መላኩን ያሳያል። ቅዱስ ጳውሎስ “ከእስራኤል የተወለዱ ሁሉ እስራኤል አይደሉም” (ሮሜ 9:6) ይላል። ይህም “እስራኤል” የሚለው ስም ከሥጋ ዝርያ በላይ መሆኑን ያረጋግጣል። “ላይኛይቱ ኢየሩሳሌም ግን በነጻነት የምትኖር ናት፥ እርስዋም እናታችን ናት” (ገላትያ 4:26) ተብሎ እንደተጻፈ፣ በምድር ያለችው ኢየሩሳሌም ሰማያዊቷን የምታመለክት ምሳሌ ከሆነች፣ በምድር ያለው እስራኤልም ሰማያዊውን መንፈሳዊ እስራኤልን የሚያመለክት ጥላ ነው።

፪. ቅዱሳን አባቶች እንደሚሉት፣ ክርስቶስ ይህንን ያለው ለአይሁድ የተሰጠውን የመጀመሪያ ምርጫና የቃል ኪዳን ክብር ለመጠበቅ ነው። እግዚአብሔር ለአብርሃም፣ ለይስሐቅና ለያዕቆብ የገባው ቃል አለ። ስለዚህ ወንጌል አስቀድሞ ለታመኑት የእስራኤል ልጆች መድረስ ነበረበት። "መድኃኒት ከአይሁድ ነውና" (ዮሐንስ 4:22) እንደሚለው፣ መሲሁ መጀመሪያ የመጣው ለገዛ ወገኖቹ ለአይሁድ እንደሆነ ለማሳየት ነው።

፫. የሴቲቱን እምነት ለመግለጥና አይሁድን ለመውቀስ
ጌታ ዝም በማለቱና "ለእስራኤል ብቻ ነው የመጣሁት" በማለቱ ሴቲቱ ተስፋ ቆርጣ እንድትመለስ ሳይሆን፣ ይበልጥ እንድትለምንና እውነተኛ እምነቷ እንዲታወቅ አድርጓል። ሐኪሙ ለበሽተኛው ፈውስን ከመስጠቱ በፊት በሽታው ምን ያህል እንደሆነና በሽተኛው ምን ያህል እንደሚፈልገው እንዲታወቅ አደረገ። የእስራኤል ልጆች (አይሁድ) በፊታቸው ተአምራት እየተደረገ፣ ሕጉና ነቢያቱ እያሉ ክርስቶስን አልተቀበሉትም። ይህች የከነዓን ሴት ግን "ከእስራኤል ወገን አይደለሽም" ተብላ እንኳን በእምነት ጸንታ በመቆሟ፣ የአይሁድን አለማመን ትወቅሳለች።

፬. "የእስራኤል ቤት የጠፉት በጎች" ሲል በኃጢአትና በክህደት ምክንያት ከእግዚአብሔር የራቁትን የእስራኤል ልጆች ማለቱ ነው። ጌታ የመጣው እነሱን ወደ በረቱ ለመመለስ እንደሆነ ገለጸ። ሆኖም ይህ ማለት ለአሕዛብ አይራራም ማለት አይደለም፤ ምክንያቱም በኋላ ላይ የሴቲቱን እምነት አይቶ "እምነትሽ ታላቅ ነው" በማለት ልጇን ፈውሶላታል።

በአጭሩ

ጌታ "ከእስራኤል በቀር አልተላክሁም" ያለው በሥጋዌው አገልግሎት ቅደም ተከተል መሠረት መጀመሪያ ለአይሁድ መሆኑን ለመግለጽና የሴቲቱን እምነት ለዓለም ሁሉ አርአያ ለማድረግ ነው። የኋላ ኋላ ግን "ሂዱና አሕዛብን ሁሉ በአብ በወልድ በመንፈስ ቅዱስ ስም እያጠመቃችኋቸው ደቀ መዛሙርት አድርጓቸው" (ማቴ 28:19) በማለት ወንጌል ለዓለም ሁሉ መሆኑን አረጋግጧል።

ኢየሱስ ይህንን የተናገረው የፈሪሳውያንን ትዕቢት ወይም የጻፎችን ኩራት ለማርካት ብሎ አይደለም፤ ነገር ግን ቀደም ሲል 'ወደ አሕዛብ መንገድ አትሂዱ፥ ወደ ሳምራውያንም ከተማ አትግቡ' (ማቴ 10:5) በማለት የሰጠውን መመሪያ የሚቃረን እንዳይመስል ነው። ተቃዋሚዎቹ እርሱን የሚከሱበት አጋጣሚ እንዲያገኙ ስላልፈለገ እና ለአሕዛብ የሚሆነውን ሙሉና ፍጹም መዳን እስከ ሕማማቱና እስከ ትንሣኤው ጊዜ ድረስ አቆይቶት ስለነበረ ነው።

ቅዱስ ዮሐንስ አፈወርቅ ይህችን ሴት እንዲህ በማለት ይገልጻታል፦

“ታዲያ ያች ሴት ይህንን ከሰማች በኋላ ምን አደረገች? ዝም አለችን? ወይስ ተስፋ ቆርጣ ተወች? ወይስ ጥረቷን አላላች? በፍጹም! ይልቁንም ከመጀመሪያው በበለጠ ሁኔታ አጥብቃ ለመነች። የእኛ ሁኔታ ግን እንደ እሷ አይደለም፤ እኛ የፈለግነውን ነገር ወዲያው ካላገኘን ጸሎታችንን እናቆማለን። እንዲያውም (መልሱ በዘገየ ቁጥር) ይበልጥ አጥብቀን መለመን ነበረብን።
በእውነት ግን፣ በዚያ ሰዓት በተነገረው ቃል ግራ የማይጋባ (ተስፋ የማይቆርጥ) ማን አለ? የጌታ ዝምታ ብቻውን እሷን ለተስፋ መቁረጥ በቂ ነበር፤ የሰጣት መልስ ግን ከዚያ በላይ የሚያስደነግጥ ነበር። ምክንያቱም ራሷ በጭንቅ ላይ ሆና ሳለ፣ ስለ እሷ የሚለምኑላት ደቀ መዛሙርቱ እንኳ ግራ መጋባታቸውን ስታይ፣ ደግሞም ልመናዋ ሊፈጸም የማይችል ነገር መሆኑን (ከእስራኤል ውጭ አልተላክሁም የሚለውን) ስትሰማ፣ ይህ ነገር ሊነገር በማይችል ግራ መጋባት ውስጥ ሊጥላት ይችል ነበር።
ይሁን እንጂ ሴቲቱ ግራ አልተጋባችም (ተስፋ አልቆረጠችም)፤ ይልቁንም አማላጆቿ (ደቀ መዛሙርቱ) ምንም ማድረግ እንዳልቻሉ ስታይ፣ እሷ ራሷ በመልካም ትዕቢት (Goodly shamelessness/ቅዱስ ድፍረት) ራሷን አደፋፈረች።"

❓ ለሙስሊሞች የሚቀርቡ አጣዳፊ ጥያቄዎች

የኢየሱስ ክርስቶስን መስቀል ላይ መዋል በተመለከተ "በእርሱ ፋንታ ሌላ ሰው ተሰቀለ" የሚለው  የእስልምና ትርጓሜ በራሳቸው ላይ ከባድ ችግሮችን ያስከትላል። እስኪ በጥያቄ እንያቸው

ጥያቄ 1፡ ኢየሱስ (ዒሳ) ራሱ ስለሚመጣው ሞቱና ከሞት መነሳቱ በተደጋጋሚ ተናግሯል (ማርቆስ 8፡31-33፤ ዮሐንስ 2፡18-19)። በሌላ ሰው ተተክቶ ከሆነ፣ ይህ ማለት ኢየሱስ የሰጠው ትንቢት ውሸት ሆኗል ማለት አይደለም?

ሀ) ኢየሱስ ሐሰተኛ ነቢይ ሆነ ማለት ነውን? ቁርኣን ኢየሱስን እንደ ታላቅ ነቢይና መሲሕ ይቆጥረዋል። ነገር ግን ትንቢቱ ካልተፈጸመ፣ እርሱ ሐሰተኛ ነቢይ ይሆናል፤ ይህም የእርሱን ነቢይነት የሚቀበለውን እስልምናን መሠረት ያናጋል።

ለ) ቁርኣን ከወንጌል ጋር የሚቃረን ከሆነ? ኢየሱስ በእርግጥ ተሰቀለ እና ሞተ ከተባለ፣ ይህ በቀጥታ ቁርኣን ሱራ 4፡157ን ይቃረናል፣ ይህም ማለት ቁርኣን ስህተት አለው ማለት ነው።

መደምደሚያው ምንድን ነው? ኢየሱስ ካልሞተ ነቢይነቱ ይናጋል (እስልምና ሐሰት)። ኢየሱስ ከሞተ ደግሞ ቁርኣን ይናጋል (እስልምና ሐሰት)። ከዚህ አጣብቂኝ መውጫው ምንድን ነው?

ጥያቄ 2፡ የአላህ ፍጹምነት  እና ታማኝነት እንዴት ይገለጻል?

ሀ) "በሌላ ሰው ተመሰለ" የሚለው አመለካከት፣ አላህ ተመልካቾቹ (ሮማውያን፣ አይሁዶች፣ የኢየሱስ እናትና ደቀ መዛሙርት) ሐሰትን እንዲያምኑ አድርጓል ማለት ነው። አላህ የሰው ልጆችን፣ በተለይም የነቢዩን ቤተሰብ እና ተከታዮችን፣ ወደ ታላቁ ታሪካዊ ስህተት እንዲመሩ የሚያደርግ አታላይ ነው ማለት ነውን?

ለ) ታማኝ ደቀ መዝሙር ወይም ንጹህ ሰው በኢየሱስ ፋንታ ተሰቅሎአል የሚለው ታሪክ እውነት ከሆነ፣ አላህ ምንም ኃጢአት የሌለበትን ሰው ለሌሎች ሰዎች ዓላማ ሲል እንዲህ ያለ አሳማሚና አዋራጅ ሞት እንዲሞት ፈቅዷል ማለት ነው። ታላቅ ነቢይን ሲከላከል ንጹህ ደቀ መዝሙርን መከራ እንዲቀበል መፍቀድ እንዴት ፍትሃዊ ይሆናል?

ጥያቄ 3፡ በቁርኣን መሠረት "ሙስሊሞች" የነበሩት ደቀ መዛሙርት ለምን ተታለሉ?

ሀ) የኢየሱስ ደቀ መዛሙርት፣ ጳውሎስና ሌሎችም፣ ስለ "ክርስቶስ መሰቀሉና ከሞት መነሳቱ" ነው የሰበኩት (1ኛ ቆሮንቶስ 15፡3-7)። በኢብን ዓባስ ታሪክ መሠረት ደቀ መዛሙርቱ ተተኪው ማን እንደሆነ ያውቁ ነበር። ታዲያ ለምንድን ነው የክርስቲያን እምነትን መሠረት ባደረገ መልኩ ኢየሱስ በእርግጥ ተሰቅሏል ብለው የሰበኩትና ህይወታቸውን የሰጡት?

ለ) በሺዎች የሚቆጠሩ ሰማዕታት (Martyrs) "በእውነተኛው ክርስቶስ ስቅለት" ላይ እምነት በማድረግ ሕይወታቸውን ሰጥተዋል። የእስልምና አመለካከት ትክክል ከሆነ፣ ይህ ማለት የክርስቲያን እምነት በሙሉ የተመሠረተው አላህ በፈጠረው ታላቅ ማታለል ላይ ነው ማለት ነውን?

ጥያቄ 4፡ ኢየሱስ “የቤተ መቅደስን ማፍረስና በሦስት ቀን መነሳት” የሚለውን ትንቢት የተናገረበት (ዮሐንስ 2፡18-19) እና በማርቆስና በማቴዎስ ያልተገለጸው ነገር (ያልታሰበ የአጋጣሚ መገጣጠም)፣ የኢየሱስን የሞት ትንቢት ትክክለኛነት የሚያጠናክር ነው።

ሀ) በሌላ ሰው መተካት የኢየሱስን ትንቢታዊ ኃይል ሙሉ በሙሉ ያጠፋል። ኢየሱስ እንደ ማንኛውም ነቢይ ሁሉ ትንቢቱን መፈጸም ካልቻለ፣ በቁርኣን ውስጥ ያለው ሥልጣኑና ክብሩ እንዴት ሊጠበቅ ይችላል?

ለ) ኢየሱስ ሆን ብሎ ሥጋውን ለአለም ሕይወት እንደሚሰጥ መናገሩ (ዮሐንስ 6፡51) የሞቱንና የትንሣኤውን እውነታ ያጎላል። ይህንን ቃል በቃል መቀበል አስፈላጊ ካልሆነ፣ በቁርኣን ውስጥ ያሉ ሌሎች የነቢያት ቃላት እንዴት በእርግጠኝነት ሊታመኑ ይችላሉ?

በአጭሩ፣ "በሌላ ሰው ተተካ" የሚለው አመለካከት ኢየሱስን ሐሰተኛ ነቢይ ያደርጋል (የእስልምናን መሠረት ይቃረናል)፤ ወይም ደግሞ አላህ ሆን ብሎ ሰዎችን ያታለለ፣ ፍትሕ የጎደለው አምላክ ያደርገዋል (የአላህን ባህሪ ይቃረናል)። ሙስሊሞች ከሁለቱ አንዱን መቀበል የማይችሉበት ሁኔታ ውስጥ ገብተዋል።

ማስታወሻ : ሙስሊሞች የኢየሱስን ቃል በመጥቀስ አምላክ አይደለም ለማለት እንደሚጠቀሙበት እንዳይረሳ

update: ስለጥምቀትና እና እምነትና ሥራ ተጨምሮበታል እንዲሁም ሌላ አርቲክል

አፑን ትንሽ ማሻሻያ አድርጌበት አለሁ ለፕሮቴስታንትም የተመለሱ የተወሰኑ ጨምሬበት አለሁ አንዳንዶች ግን ዝም ብለው የተቀመጡ ናቸው አሻሽላቸው አለሁ

የአመለካከት ስህተትና የሎጂክ ሚዛን፡ መጽሐፍን መያዝ ወይስ በመጽሐፉ ማመን?

በሃይማኖታዊ ክርክሮች ውስጥ የምናስተውለው አንድ መሠረታዊ የሆነ የሎጂክ ስህተት (Logical Fallacy) አለ። ይኸውም፣ አንድ አካል እጁ ላይ ያለውን መጽሐፍ በመመልከት ብቻ፣ መጽሐፉን የያዘው ሰው በመጽሐፉ ውስጥ ያለውን ቃል በቃል ይቀበላል ወይም ያምናል ብሎ መደምደም ነው። እስኪ ይህንን የሞኝ ክርክር ምን ያህል ከውነት የራቀ እንደሆነ በአንድ ግልጽ ምሳሌ እንመልከት።

፩. የጋራ መጽሐፍ እና የተለያየ እምነት (ምሳሌ)

እኛ ኦርቶዶክሳውያን እና የወንጌል አማኞች ነን የሚሉ (ፕሮቴስታንቶች) ምንም እንኳን በአተረጓጎም ብንለያይም፣ በጋራ የምንቀበላቸው የመጽሐፍ ቅዱስ ክፍሎች አሉ።

➡️የኦርቶዶክሳዊ እምነት፡ እኛ "የጌታ ሥጋና ደም የዘላለም ሕይወትን ይሰጣል" እንዲሁም "ጥምቀት ኃጢአትን ያስተሰርያል፤ ለድኅነትም አስፈላጊ ነው" ብለን እናምናለን። ይህንንም የምናምነው በሌላ መጽሐፍ ሳይሆን ሁለታችንም እጅ ላይ ባለው በመጽሐፍ ቅዱስ ነው።
➡️የፕሮቴስታንቱ እምነት፡ በአንጻሩ ፕሮቴስታንቶች ይህንኑ መጽሐፍ ቅዱስ በእጃቸው ይዘው፣ የጌታን ሥጋና ደም እንደ መታሰቢያ እንጂ እንደ እውነተኛ ሥጋና ደም አይቀበሉም፤ እንዲሁም ጥምቀትን ለድኅነት አስፈላጊ እንደሆነ አድርገው አያምኑም።

እዚህ ጋር አንድ የሎጂክ ጥያቄ እናንሳ፡

❇️"ፕሮቴስታንቶች መጽሐፍ ቅዱስን ስለሚቀበሉ፣ እና መጽሐፍ ቅዱስ ደግሞ ስለ ሥጋውና ደሙ እንዲሁም ስለ ጥምቀት እንዲህ ስለሚል፣ ፕሮቴስታንቶች የጌታን ሥጋና ደም እንዲሁም ጥምቀትን ለድኅነት እንደሚሆን ያምናሉ" ብለን መደምደም እንችላለን?

መልሱ፡ በጭራሽ አንችልም!

ለምን? ምክንያቱም የአንድን ሰው እምነት የምንረዳው "መጽሐፉ ምን ይላል?" ብለን እኛ በመተርጎም ሳይሆን፣ "ሰውዬው ወይም ተቋሙ መጽሐፉን እንዴት ተረድቶታል? ምንስ ብሎ ያምናል?" ብለን በመጠየቅ ነው። በያዙት መጽሐፍ ብቻ እምነታቸውን መወሰን ቢቻል ኖሮ፣ ስብከትና የዶክትሪን ክርክር ባላስፈለገ ነበር።

፪. ወደ ገድላትና የቤተ ክርስቲያን መጻሕፍት ሲመጣ

ይህንን ከላይ ያየነውን እውነት ወደ ኦርቶዶክሳዊት ቤተ ክርስቲያን የገድል መጻሕፍትና ትውፊቶች እናምጣው። ተቺዎች ብዙውን ጊዜ አንድ የገድል መጽሐፍ ላይ የሥነ-መለኮት ወይም የታሪክ ስህተት የሚመስል ጽሑፍ ያገኙና፣ "ኦርቶዶክስ ማለት ይህች ናት! የምታምኑት ይህንን ስህተት ነው!" ብለው ድርቅ ይላሉ። ይህ ትልቅ የሎጂክ ስህተት ነው።

➡️ መጽሐፍ vs እምነት፡ ልክ ፕሮቴስታንቱ መጽሐፍ ቅዱስን ይዞ በመጽሐፍ ቅዱስ ውስጥ ያለውን "የጥምቀት ዶክትሪን" በኦርቶዶክስ መንገድ እንደማይቀበለው ሁሉ፣ ኦርቶዶክሳዊውም አንድን የገድል መጽሐፍ ስለያዘ ብቻ በውስጡ ያለውን (ምናልባት በጸሐፊዎች ስህተት የገባን) ጽሑፍ ሁሉ እንደ ዶክትሪን ይቀበላል ማለት አይደለም።
➡️ የቤተ ክርስቲያን አቋም፡ መጠየቅ ያለብን "መጽሐፉ ላይ ምን ተጽፏል?" የሚለውን ብቻ ሳይሆን፣ "ቤተ ክርስቲያን ከዚህ መጽሐፍ ውስጥ የምትቀበለው የትኛውን ነው? አስተምህሮዋስ (Dogma) ምንድን ነው?" የሚለውን ነው።

፫. ማጠቃለያ፡ መፈለግ ያለብን "ስህተትን" ወይስ "እምነትን"?

አንድ ሰው መጽሐፍ ላይ ስህተት ስላገኘ ብቻ "እንዲህ ነው የምታምኑት" ብሎ ማስገደድ፣ "በማያምኑበት ነገር እመኑ" ብሎ እንደ ማስገደድ ይቆጠራል። ይህ አካሄድ ሰውን ለማረም ወይም ለማዳን የሚደረግ ቅን ክርክር ሳይሆን፣ በሰውየው ላይ የሌለን እምነት የመለጠፍ (Straw Man Argument) አካሄድ ነው።

ስለዚህ የሚከተለውን መርህ መያዝ ያስፈልጋል፡-

1. ጽሑፍ እምነትን አይወክልም፡ መጽሐፍ የሰዎችን እምነት ሙሉ ለሙሉ አይገልጽም፤ ሰዎች በመጽሐፉ ላይ ያላቸውን "መረዳት" እንጂ።
2. ማጣቀሻው ዶክትሪን ነው፡ በገድል ላይ ለተገኘ ጽሑፍ ኦርቶዶክስን የምንጠይቀው፣ በቤተ ክርስቲያኒቱ የዶክትሪን መነጽር እንጂ፣ በተገኘው ጽሑፍ ብቻ ሊሆን አይገባም።

እንዲህ ካልሆነ ግን፣ "መጽሐፍ ቅዱስን የያዘ ሁሉ ኦርቶዶክሳዊ ነው" እንደማለት ያለ የዋህነት ውስጥ እንወድቃለን። ክርክራችን በሳል፣ ፍሬያማና እውነትን መሠረት ያደረገ እንዲሆን፣ ሰዎችን በያዙት መጽሐፍ ገጽ ሳይሆን በልባቸው እና በአእምሮአቸው ባለው እምነት እንመዝናቸው።